ভাৰতত ঔপনিৱেশিক চৰকাৰে অনুসৰণ কৰা অৰ্থনৈতিক নীতিসমূহৰ গুৰুত্ব কি আছিল? এই নীতিবোৰৰ প্ৰভাৱবোৰ কি আছিল?
অৰ্থনৈতিক নীতিবোৰৰ প্ৰভাৱ আছিল অধিক পঢ়ক
ঔপনিৱেশিক কালত ভাৰতৰ জনমূৰি উপাৰ্জনৰ আকলন কৰা কেইজনমান উল্লেখযোগ্য অৰ্থনীতিবিদৰ নাম কি?
উত্তৰ: দাদাভাই নাওৰোজী, উইলিয়াম ডিগবি, ফিণ্ডলে শিৰাছ, ভি.কে.আৰ.ভি. ৰাও আৰু আৰ.চি. দেশাই হৈছে অৰ্থনীতিবিদ যিঔপনিৱেশিক সময়ত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উপাৰ্জন আৰু জনমূৰি উপাৰ্জনৰ আকলন কৰিছিল। এই অনুমানবোৰৰ ভিতৰত অধিক পঢ়ক
ঔপনিৱেশিক কালত ভাৰতৰ কৃষি স্থবিৰতাৰ মুখ্য কাৰণবোৰ কি আছিল?
ভূমি ৰাজহ ব্যৱস্থা: ভাৰতত ঔপনিৱেশিক চৰকাৰে ভূমি বসতিৰ বিভিন্ন প্ৰণালী প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। জামিণ্ডাৰী প্ৰণালী ভূমি বসতি প্ৰণালীৰ এটা আছিল। জামিন্দাৰী প্ৰণালীৰ অধীনত, জমিদাৰসকল মাটিৰ গৰাকী আছিল আৰু খেতিয়কৰ পৰা ভাড়া সংগ্ৰহ কৰিছিল। অধিক পঢ়ক
স্বাধীনতাৰ সময়ত আমাৰ দেশত চলি থকা কিছুমান আধুনিক উদ্যোগৰ নাম কি?
ব্ৰিটিছৰ আগমনৰ পিছত, ব্ৰিটিছউদ্যোগবোৰ লাহে লাহে ধ্বংস হৈ গৈছিল কিয়নো ব্ৰিটিছসকলে ব্ৰিটিছ উদ্যোগসমূহৰ বিকাশৰ পথ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ভাৰতীয় উদ্যোগসমূহৰ ঔদ্যোগিকৰণ মুক্ত কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়া অনুসৰণ কৰিছিল। অধিক পঢ়ক
প্ৰাক-স্বাধীন ভাৰতত ব্ৰিটিছৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত প্ৰণালীবদ্ধ ঔদ্যোগিকৰণৰ আঁৰত দুটা উদ্দেশ্য কি আছিল?
(i) ব্ৰিটেইনৰ আগন্তুক আধুনিক উদ্যোগসমূহৰ বাবে ভাৰতৰ পৰা সস্তীয়া কেঁচা মাল প্ৰাপ্ত কৰা। অধিক পঢ়ক
পৰম্পৰাগত হস্তশিল্প উদ্যোগবোৰ ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত ধ্বংস হৈছিল। আপুনি এই দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে সন্মত নে? আপোনাৰ উত্তৰৰ সমৰ্থনত কাৰণ দিয়ক।
উত্তৰ: হয়, আমি ওপৰোক্ত মন্তব্যৰ সৈতে সন্মত যে পৰম্পৰাগত হস্তশিল্প উদ্যোগবোৰ ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত ধ্বংস হৈছিল। বিবৃতিটোৰ সপক্ষে নিম্নলিখিতবোৰ কাৰণ আছে।
(i) বৈষম্যমূলক শুল্ক নীতি ব্ৰিটিছ শাসনে ভাৰতক সস্তীয়া কেঁচা মালৰ উৎস আৰু লগতে তেওঁলোকৰ সমাপ্ত সামগ্ৰীৰ বাবে সহজ উপলব্ধ বজাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। অধিক পঢ়ক
ভাৰতত আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নৰ নীতিৰ জৰিয়তে ব্ৰিটিছে কি উদ্দেশ্য প্ৰাপ্ত কৰিব বিচাৰিছিল?
উত্তৰ: ভাৰতত আন্তঃগাঁথনিবিকাশৰ আঁৰত ব্ৰিটিছ শাসকসকলৰ মুখ্য উদ্দেশ্য আছিল:-
1) বিশাল ভাৰতীয় ভূখণ্ডৰ ওপৰত কাৰ্যকৰী নিয়ন্ত্ৰণ আৰু প্ৰশাসন ৰখা। ইয়াৰ বাবে ব্ৰিটিছসকলে গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশাসনিক আৰু সামৰিক কেন্দ্ৰসমূহক ৰেলপথৰ জৰিয়তে সংযুক্ত কৰিছিল। অধিক পঢ়ক
ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনৰ দ্বাৰা অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিৰ কিছুমান অভাৱৰ সমালোচনামূলক ভাৱে মূল্যাঙ্কন কৰা ।
উত্তৰ: ভাৰতত ঔপনিৱেশিক চৰকাৰে অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিসমূহৰ গুৰুত্ব আছিল আমাৰ দেশক ব্ৰিটেইনৰ নিজা বিকাশশীল ঔদ্যোগিক আধাৰৰ কেৱল যোগানকৰ্তা হিচাপে গঢ়ি তোলা। নীতিসমূহ মুখ্যতঃ ব্ৰিটিছ অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক শক্তিৰ উন্নতিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত আছিল। ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনৰ দ্বাৰা অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিৰ নিম্নলিখিত অভাৱ আছিল । অধিক পঢ়ক
ঔপনিবেশিক কালত ভাৰতীয় সম্পদৰ নিষ্কাশনৰ দ্বাৰা আপুনি কি বুজি পায়?
উত্তৰ: ব্ৰিটিছসকলে ভাৰতৰ সম্পদৰ শোষণ কৰিছিল। ভাৰতৰ পৰা কেঁচা সামগ্ৰী ৰপ্তানি কৰা হৈছিল আৰু ব্যয়বহুল সমাপ্ত সামগ্ৰী ভাৰতলৈ আমদানি কৰা হৈছিল। লগতে, ভাৰতত ঔপনিৱেশিক শাসন চলোৱাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত গধুৰ প্ৰশাসনিক ব্যয়, প্ৰশাসনিক কৰ্মচাৰীৰ মজুৰি আৰু দৰমহাৰ ৰূপত, আৰু যুদ্ধত ব্ৰিটিছসকলে বহন কৰা ব্যয়, ভাৰতত উৎপন্ন ৰাজহৰ দ্বাৰা বহন কৰা হৈছিল। অধিক পঢ়ক
নিম্নলিখিত কোনটোক প্ৰথমৰ পৰা দ্বিতীয় নিৰ্ণায়ক পৰ্যায়লৈ জনগাঁথনিগত পৰিৱৰ্তন চিহ্নিত কৰিবলৈ নিৰ্ধাৰিত বছৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়?
উত্তৰ: 1921 বৰ্ষক নিৰ্ধাৰিত বৰ্ষ বা 'মহান বিভাজনৰ বছৰ' হিচাপে গণ্য কৰা হয় কিয়নো 1921 চনৰ আগতে, ভাৰতত জনসংখ্যা বৃদ্ধি কেতিয়াও স্থিৰ নাছিল। ভাৰত ১৯২১ চনলৈকে জনগাঁথনিগত পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত আছিল যাক উচ্চ জন্মহাৰ আৰু উচ্চ মৃত্যুৰ হাৰৰ দ্বাৰা চিহ্নিত কৰা হৈছিল। অধিক পঢ়ক
ঔপনিৱেশিক কালত ভাৰতৰ জনগাঁথনিগত প্ৰ'ফাইলৰ পৰিমাণগত মূল্যাঙ্কন কৰা।
উত্তৰ: ঔপনিৱেশিক কালত ভাৰতৰ জনগাঁথনিগত প্ৰ'ফাইল তলত দিয়া ধৰণে সংক্ষিপ্ত কৰিব পাৰি –
1) উচ্চ মৃত্যুৰ হাৰ আৰু জন্মহাৰ: মৃত্যুৰ তাৰিখ আৰু জন্মহাৰ দুয়োটাই প্ৰতি হাজাৰ ব্যক্তিত ক্ৰমান্বয়ে 40 আৰু 48 ত অতি উচ্চ আছিল।
2) উচ্চ নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ: ই প্ৰতি হাজাৰ জীৱিত জন্মত প্ৰায় 18 আছিল। অধিক পঢ়ক
ভাৰতৰ স্বাধীনতাপূৰ্ব বৃত্তিগত গাঁথনিৰ মুখ্য বৈশিষ্ট্যবোৰ আলোকপাত কৰা।
উত্তৰ: ভাৰতৰ স্বাধীনতাপূৰ্ব বৃত্তিগত গাঁথনিৰ বিশেষত্বসমূহ: ভাৰতৰ স্বাধীনতাপূৰ্ব বৃত্তিগত গাঁথনিৰ বিশেষত্ববোৰ নিম্নলিখিত বোৰ আছিল:
1. কৃষি খণ্ডৰ প্ৰাক-আধিপত্য: স্বাধীনতাৰ পূৰ্বৰ সময়ছোৱাত, কৃষি পূৰ্ব-প্ৰভাৱশালী আছিল। দেশৰ প্ৰায় 85% জনসংখ্যা বেছিভাগ গাঁৱত বাস কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ জীৱিকা প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে কৃষিৰ পৰা আহৰণ কৰিছিল। অধিক পঢ়ক
স্বাধীনতাৰ সময়ত ভাৰতৰ কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক প্ৰত্যাহ্বানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা।
উত্তৰ: স্বাধীনতাৰ সময়ত আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক প্ৰত্যাহ্বানবোৰ আছিল:
- সামান্য ঔদ্যোগিকৰণ আৰু হস্তশিল্পৰ হ্ৰাস।
- কম কৃষিউৎপাদন আৰু শস্যৰ উচ্চ আমদানি। অধিক পঢ়ক
ভাৰতৰ প্ৰথম আনুষ্ঠানিক লোকপিয়ল অভিযান কেতিয়া কৰা হৈছিল?
উত্তৰ: এক প্ৰণালীবদ্ধ আৰু আধুনিক জনসংখ্যা লোকপিয়ল, ইয়াৰ বৰ্তমান ৰূপত দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত 1865 আৰু 1872 চনৰ ভিতৰত অসংগতিপূৰ্ণভাৱে পৰিচালনা কৰা হৈছিল। 1872 চনত সমাপ্ত হোৱা এই প্ৰচেষ্টাক জনপ্ৰিয়ভাৱে ভাৰতৰ প্ৰথম জনসংখ্যা লোকপিয়ল হিচাপে চিহ্নিত কৰা হৈছে, অৱশ্যে, 1881 চনত অধিক পঢ়ক
স্বাধীনতাৰ সময়ত বাণিজ্যৰ পৰিমাণ আৰু দিশ সূচিত কৰা।
উত্তৰ: স্বাধীনতাৰ সময়ত ভাৰতৰ বাণিজ্যৰ পৰিমাণ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছিল। ৰপ্তানি আমদানিতকৈ বেছি আছিল। ইয়াৰ ৰপ্তানি আছিল ঘেঁহু, চাউল, চেনী, মূল্যৱান শিল ইত্যাদি আৰু আমদানি আছিল ঊণ, তীখা, মুক্তা, তাম, কাগজ, সুগন্ধি ইত্যাদি। অধিক পঢ়ক
ভাৰতত ব্ৰিটিছসকলে কোনো ইতিবাচক অৱদান আগবঢ়াইছিল নেকি? আলোচনা কৰা
উত্তৰ: হয়, ভাৰতত ব্ৰিটিছসকলে বিভিন্ন ইতিবাচক অৱদান আগবঢ়াইছিল। ৰে'লপথ প্ৰৱৰ্তন, কৃষিৰ বাণিজ্যিকীকৰণ, আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশ আৰু মুক্ত বাণিজ্য আৰম্ভ কৰাৰ দৰে অৱদান।
ভাৰতত ব্ৰিটিছসকলে বিভিন্ন ইতিবাচক অৱদান আগবঢ়াইছিল, যদিও সেইবোৰ কেৱল ব্ৰিটিছসকলক লাভান্বিত কৰাৰ বাবে কৰা হৈছিল, ভাৰতীয় অৰ্থনীতিউন্নত কৰাৰ উদ্দেশ্যে নহয়। কিছুমান অৱদান হৈছে: অধিক পঢ়ক