ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনৰ দ্বাৰা অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিৰ কিছুমান অভাৱৰ সমালোচনামূলক ভাৱে মূল্যাঙ্কন কৰা ।
উত্তৰ: ভাৰতত ঔপনিৱেশিক চৰকাৰে অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিসমূহৰ গুৰুত্ব আছিল আমাৰ দেশক ব্ৰিটেইনৰ নিজা বিকাশশীল ঔদ্যোগিক আধাৰৰ কেৱল যোগানকৰ্তা হিচাপে গঢ়ি তোলা। নীতিসমূহ মুখ্যতঃ ব্ৰিটিছ অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক শক্তিৰ উন্নতিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত আছিল। ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনৰ দ্বাৰা অনুসৰণ কৰা ঔদ্যোগিক নীতিৰ নিম্নলিখিত অভাৱ আছিল ।
(i) ভাৰতীয় হস্তশিল্প উদ্যোগৰ অৱহেলা ব্ৰিটিছে এক বৈষম্যমূলক শুল্ক নীতি অনুসৰণ কৰিছিল যাৰ অধীনত তেওঁলোকে ভাৰতৰ হস্তশিল্প সামগ্ৰীৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত গধুৰ শুল্ক (ৰপ্তানি শুল্ক) আৰোপ কৰিছিল আনহাতে ব্ৰিটেইনলৈ ভাৰতৰ কেঁচা মাল বিনামূলীয়াকৈ ৰপ্তানি আৰু ব্ৰিটেইনৰ পৰা ভাৰতলৈ সমাপ্ত সামগ্ৰীবিনামূলীয়াকৈ আমদানি কৰাৰ অনুমতি দিছিল। এইটোৱে ভাৰতীয় ৰপ্তানিব্যয়বহুল কৰি তুলিছিল আৰু ইয়াৰ আন্তৰ্জাতিক চাহিদা হস্তশিল্প উদ্যোগৰ পতনত যথেষ্ট পৰিমাণে হ্ৰাস পাইছিল। লগতে, ভাৰতীয় হস্তশিল্পবোৰে ব্ৰিটেইনৰ যন্ত্ৰ-নিৰ্মিত বস্ত্ৰৰ পৰা এক কঠিন প্ৰতিযোগিতাৰ সন্মুখীন হৈছিল।
(ii) আধুনিক ভাৰতীয় উদ্যোগত বিনিয়োগৰ অভাৱ ভাৰতৰ আধুনিক উদ্যোগসমূহে মূলধনী সামগ্ৰী আৰু প্ৰযুক্তিত বিনিয়োগৰ দাবী জনাইছিল যিবোৰ ভাৰতীয় বিনিয়োগকাৰীৰ মাধ্যমৰ বাহিৰত আছিল। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ভাৰতীয় উদ্যোগত বিনিয়োগ কৰিবলৈ আটাইতকৈ কম আগ্ৰহী আছিল কিয়নো তেওঁলোকে কেতিয়াও ভাৰতক স্বাৱলম্বী হোৱাটো বিচৰা নাছিল। এনেদৰে পৰ্যাপ্ত বিনিয়োগৰ অভাৱৰ বাবে, ভাৰতীয় উদ্যোগসমূহৰ বিকাশ গুৰুতৰভাৱে বাধাগ্ৰস্ত হৈছিল।